วิธีนอนแปลก ๆ ในหลุยเซียนา 🐰🦃 *คอนเทนต์พิเศษ รับเทศกาล #MissUniverse2022 👑
ในช่วงที่การประกวด #นางงามจักรวาล 2022 จัดขึ้นที่นิวออร์ลีนส์ มลรัฐหลุยเซียนา สหรัฐอเมริกา บริเวณพื้นที่นี้มีประวัติศาสตร์และความหลากหลายทางชาติพันธุ์ที่น่าสนใจไม่แพ้เวทีแห่งความงาม โดยมีมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญชิ้นหนึ่ง คือนิทานเรื่องนี้ . *คำเตือน นิทานมีความรุนแรง โปรดเตรียมหลอดยาดมไว้ในมือ*
.
“หะหายกระต่ายเต้น สงสัย 🐰
.
คุณตากระต่ายยามเสร็จจากงานในไร่ ก็มักจะเดินผ่านฝูงไก่งวง
.
พวกไก่งวงนอนหลับโดยเอาหัวซุกปีกของตน ดูจากภายนอกเสมือนไม่มีหัว
.
วันหนึ่ง เมื่อคุณตากระต่ายอดรนทนไม่ไหว อยากรู้จนตัวสั่นก็เดินไปถามไก่งวงว่านอนแบบไม่มีหัวอย่างนี้สบายดีหรือ
.
ไก่งวงก็ตอบว่า “ก็ตกกะปิดีนี่ หลับสบายดี”
.
แต่ไก่งวงที่ง่วงก็ไม่ได้ผงกหัวขึ้นมาสบตากระต่ายแต่อย่างใด
.
กลับถึงบ้าน กระต่ายก็บ่นกับภรรยาบ้างว่าพวกไก่งวงดูนอนหลับกันสบายดี สงสัยเพราะนอนแบบถอดหัวทิ้งไว้แน่ ๆ แล้วตื่นมาก็ใส่กลับมาใหม่
.
ไม่ทันที่กระต่ายภรรยาจะห้ามปราม คุณตากระต่ายก็ตัดศีรษะตนเองทิ้ง”
.
———————————————————
ดัดแปลงและอ้างอิงจากนิทานเรื่อง “A Strange Way to sleep” ใน Abrahams, Roger D. (Ed) “African American folktales : stories from black traditions in the new world” New York: Pantheon Books, 1985. (Ebook)
.
🦃 หากมองผิวเผิน นิทานจากมลรัฐหลุยเซียนาเรื่องนี้ดูห้วนสั้นและรุนแรงเกินกว่าที่จะให้คติสอนใจอะไรได้ ในบทนำที่เขียนโดย โรเจอร์ ดี. เอบรัมส์ นักวิชาการผู้รวบรวมนิทานเล่มนี้ได้เสนอความเห็นว่า นิทานของชาวแอฟริกันอเมริกันที่นำมารวบรวมส่วนใหญ่มีลักษณะให้ความบันเทิงเป็นหลัก ผ่านเนื้อเรื่องที่ตลก หรือมีความรุนแรง (เน้นความคาดไม่ถึง ความหักมุมของเนื้อเรื่อง) การสอดแทรกคติข้อคิดเป็นเรื่องรอง
.
เนื่องจากนิทานมีการเล่าสืบทอดมาตั้งแต่สมัยที่มีทาสผิวดำในหลุยเซียนาทำงานในไร่อ้อย ไร่ฝ้าย และไร่ถั่วพีแคน (ปัจจุบันพบร่องรอยของไร่ในยุคอาณานิคมถึง 4,600 แห่งทั่วอเมริกาโดยเฉพาะทางตอนใต้) ไปจนถึงรุ่นหลังที่มีคนผิวดำที่เป็นไทแล้ว เหล่าทาสหรืออดีตทาสที่ถูกกวาดต้อนมาจากแอฟริกามีเพียงมรดกทางวัฒนธรรมติดตัว เช่น นิทาน เพลง การเต้น หรือความเชื่อทางศาสนาวูดู
.
วัฒนธรรมเหล่านี้เป็นความบันเทิงหรือที่ยึดเหนี่ยวจิตใจแทบจะเพียงอย่างเดียวที่มีในสภาวะที่ถูกใช้แรงงานทาสและถูกบังคับให้เข้ารีต นิทานที่มีต้นเค้ามาจากหลายประเทศในแอฟริกาจึงถูกผสมผสานและต่อเติมไปตามความสร้างสรรค์ของทาสในหลายพื้นที่ในโลกใหม่อเมริกา
.
หากมองโดยอาศัยบริบทดังกล่าว อาจมองนิทานเรื่องนี้ได้หลายประเด็น เช่น
.
1. เชิงสังคม วัฒนธรรม: คุณตากระต่าย ภาพแทนคนผิวดำที่ออกไปทำงานในไร่ ไก่งวงอาจแทนคนผิวขาว เหล่าเจ้านายเจ้าของทาสและเจ้าของกิจการที่ไม่ต้องกระดิกตัวไปทำงาน นิทานอาจเสนอภาพการมีเล่ห์กระเท่ของเหล่าเจ้านายคนขาว และผลเสียหากคนผิวดำทำพฤติกรรมเลียนแบบคนต่างสีผิว ต่างชนชั้น
.
2. เชิงมารยาท: สอนเรื่องการอยู่ร่วมกัน คุณตากระต่ายพยายามเลียนแบบไก่งวงโดยไม่ตรึกตรองตามความเหมาะสมเสียก่อน รวมไปถึงวิจารณ์ความอยากรู้อยากเห็นจนเสียมารยาทต่อเพื่อนบ้าน จึงโดนไก่งวงแก้เผ็ดด้วยการ “อำ” ว่าไม่มีหัวตอนนอน
.
ในนิทานเรื่องอื่นในภาคใต้ของอเมริกาที่แพร่หลายในกลุ่มคนผิวดำ ตัวละครคุณตากระต่าย (Compé Rabbit) มีลักษณะต่างกันออกไป เช่น ในนิทานรัฐจอร์เจียและรัฐอื่น ๆ เรียกกระต่ายเป็นกระต่ายหนุ่ม (Brer Rabbit) และมีเรื่องราวที่ต่างกัน เป็นตัวละครฉลาดมีไหวพริบเอาตัวรอดมากกว่าคุณตากระต่ายของหลุยเซียนา แต่มีลักษณะร่วมกันคือมีความไม่พอใจในสิ่งที่ตนเองมี อิจฉาผู้อื่น จึงพยายามจะดิ้นรนหาทำในเรื่องต่าง ๆ จนนำพาความวินาศมาสู่ตนเอง (แม้บางสำนวนจะจบลงด้วยการเอาตัวรอดไปได้ก็ตาม) เป็นการสอดแทรกคติเรื่องทางสายกลาง
.
ดังนั้นแม้นิทานเรื่องนี้จะเป็นนิทานที่สั้น แต่สามารถลองตีความได้หลายมุมมอง การสงสัยใคร่รู้และพยายามลองสิ่งต่าง ๆ เพื่อให้ชีวิตตนเองดีขึ้นเป็นสัญชาติญาณของมนุษย์ แต่สติปัญญาที่จะเลือกรับปรับใช้ให้เหมาะสมกับตนเองก็เป็นเรื่องที่ขาดไม่ได้เช่นกัน ดังสำนวนไทยที่ว่า “เห็นช้างขี้ (อย่า)ขี้ตามช้าง”
.
บทความโดยแอดมินอุสเบค
ภาพโดยแอดมินกรวิก
บรรณาธิการโดยแอดมินดาริอุส
.
บรรณานุกรมเพิ่มเติมข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์การใช้แรงงานทาสในไร่ที่นิวออร์ลีนส์
.
———————————————
บรรณานุกรมในเพจ
.
นิทานจากทาสผิวดำในไร่อ้อย เฟรนช์ เกียนา
.
แพท ปาร์กเกอร์ กวีหญิงผิวดำเลสเบี้ยนผู้ต่อสู้เพื่อสิทธิความเท่าเทียมในอเมริกา
